Mobiliteit is een onderwerp dat constant in beweging is en verder wordt ontwikkeld. Waar we zo’n 150 jaar geleden nog alles met paard en wagen deden, zijn we nu zelfrijdende voertuigen aan het testen. De komende jaren zullen er ook nog veel zaken gaan veranderen. Wie weet hebben we over een paar jaar wel compleet andere voertuigen dan auto’s, fietsen en het openbaar vervoer.

Drie belangrijke begrippen binnen de wereld van de mobiliteit zijn MaaS, Smart Mobility en autonoom vervoer. We lichten deze drie voor je toe en hoe je er zelf gebruik van kunt maken. 

MaaS

Wat houdt Mobility as a Service (MaaS) in?

Heel kort door de bocht, betekent Mobility as a Service dat je geen eigen vervoer- of transportmiddel hebt, maar per situatie bekijkt wat de beste optie is om zo gemakkelijk en snel mogelijk van A naar B te reizen. Je kunt het vergelijken met Spotify en Netflix. Je kiest de muziek/film, of in dit geval het vervoermiddel, waar je op dat moment behoefte aan hebt, maar je hoeft het niet aan te schaffen.

Alle mogelijke vervoermiddelen worden in de toekomst gebundeld in een applicatie en je kijkt zelf welk vervoermiddel voor je situatie het meest geschikt is. Het kan dus zijn dat je het eerste deel van je reis per fiets aflegt, dan overstapt op de trein en de laatste kilometers in een deelauto overbrugt. In die app boek je ook direct je vervoersbewijs. Een dergelijke app bestaat op dit moment nog niet, maar er wordt hard aan gewerkt om dit te realiseren.

Waarom is MaaS de toekomst?

Je hebt het vast al vaker gehoord: Het is druk in Nederland, vooral in de grote steden zoals Rotterdam en Den Haag. Met 17 miljoen inwoners op relatief weinig vierkante kilometer, moeten we zorgen dat ons land bereikbaar is en blijft. Standaard elke dag de auto pakken helpt daar niet echt aan mee. Niet alleen omdat je vaak in de file staat, maar je auto neemt in de openbare ruimte ook nogal wat plek in. 

De bevolkingskrimp op het platteland is weer een ander uiterste. Kleine dorpen worden door bezuinigingen in het openbaar vervoer minder goed bereikbaar. Het aanpassen van het vervoermiddel op de situatie is daarom essentieel.

Hoe doe ik zelf mee aan MaaS?

Laat de auto een keer staan en kijk naar de andere mogelijkheden om op je werk of een andere bestemming te komen. Vaak is het openbaar vervoer een uitstekende optie. En onderweg kun je ook nog eens productief bezig zijn. Of wat dacht je van de (elektrische) fiets? Zo zijn die kilometers ’s ochtends en ’s avonds ook direct lichaamsbeweging. 

En is je auto echt onmisbaar? Overweeg dan eens een deelauto. Er zijn ontzettend veel bedrijven die deelauto’s aanbieden, waardoor je dus alleen gebruik maakt van de auto als je hem echt nodig hebt. De rest van de tijd wordt de auto gebruikt door anderen die hem nodig hebben. 

Voor- en nadelen van MaaS

MaaS is theoretisch gezien een ideale dienst. Het zou veel grote mobiliteitsproblemen in Nederland op kunnen lossen. Toch zijn er ook een aantal nadelen. 

Deelnemers van focusgroepgesprekken gaven aan dat ze het gevoel hebben autonomie en flexibiliteit kwijt te raken. Wanneer je je eigen vervoer hebt, zoals een auto, kun je immers gaan en staan waar en wanneer je maar wil. Het van te voren moeten plannen van een reis en afhankelijk zijn van een systeem wegen zwaar mee. Een stuk spontaniteit van het reizen vervalt met MaaS.

Daarnaast is MaaS op dit moment nog niet goed toegankelijk voor mindervaliden mensen. Er is nog geen systeem beschikbaar waarmee een reis geboekt kan worden en ondertussen rekening houdend met bijvoorbeeld een slechtziend persoon. 

Tegenover de nadelen staan natuurlijk ook veel voordelen. Zo is vooral de overzichtelijkheid van alle vervoermiddelen in een app en de ontzorging belangrijk. Wat ook meeweegt is dat MaaS voor veel mensen een stuk voordeliger zal zijn dan het bezit van eigen vervoermiddelen. Je betaalt immers alleen wanneer je iets gebruikt, tegenover een auto die ook geld kost wanneer hij stil staat. 

Daarnaast biedt MaaS ook veel flexibiliteit en keuzevrijheid. Je bent namelijk niet gebonden aan de vervoermiddelen die je bezit. Voor elke reis kun je bepalen welke optie het handigste is. 

En we kunnen het milieu natuurlijk niet vergeten. Hoe minder CO2-uitstoot hoe beter en MaaS bevordert dat. Wanneer 300 automobilisten besluiten de trein te nemen, scheelt dit ontzettend veel, aangezien bijna alle treinen in Nederland CO2-neutraal rijden. Daarbij komt het feit dat alle ruimte die auto’s nu innemen, gebruikt kunnen worden voor andere doeleinden zoals meer fietspaden, woningen of groen in Nederland. 

 

Smart Mobility

Wat houdt Smart Mobility in?

Smart Mobility is een breed begrip en wordt door CROW als volgt gedefinieerd: ‘’Het slim inzetten van innovatieve technieken en data bij het realiseren van belangrijke beleidsopgaven op het gebied van mobiliteit. Het kan daarbij gaan om opgaven zoals betere bereikbaarheid, grotere verkeersveiligheid, minder uitstoot van CO2, een schone leefomgeving, duurzame gebiedsontwikkeling of kostenefficiënte aanleg en onderhoud van weginfrastructuur.’’

We kunnen het kort samenvatten als het maken van bewuste en slimme keuzes over hoe we reizen. Mobility as a Service is daarom ook een vorm van Smart Mobility. 

Hoe houden we Rotterdam en Den Haag bereikbaar?

Volgens Martin Guit, mobiliteitsstrateeg bij de gemeente Rotterdam, is ook in dit opzicht MaaS de toekomst. Rotterdam en Den Haag groeien als steden en om alle plekken bereikbaar te houden, moeten er een aantal dingen veranderen. Neem bijvoorbeeld de wijk Ommoord, waar veel ouderen wonen. Een minder rendabele buslijn zou vervangen kunnen worden door een slim systeem, dat alleen ingezet wordt wanneer er vraag naar is. 

De haven is ook een goed voorbeeld. Omdat het duur is om nieuwe lijnen aan te leggen, kan er wel goed geëxperimenteerd worden met bijvoorbeeld vraaggericht vervoer. 

Hoe kan ik als individu bijdragen aan Smart Mobility?

Smart Mobility wint snel aan terrein en jij kunt er ook aan bijdragen. Wanneer je een navigatie-app gebruikt, kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om de data van je reis te delen. Wanneer je met de auto reist en bijvoorbeeld een TomTom gebruikt, wordt de data van je rit gedeeld. Dit heet ‘’floating car data’’. Rijkswaterstaat verzamelt deze data en dit levert verkeersmanagementinformatie op waardoor de doorstroom van verkeer in Nederland beter gemanaged kan worden. Rijkswaterstaat heeft namelijk drie grote doelen: 

• Dodelijke ongelukken op hoofdwegen voorkomen
• Schadelijke uitstoot van vracht- en vaarverkeer verlagen
• De doorstroming op hoofd- en vaarwegen verbeteren

Wat betekent Smart Mobility voor werkgevers/werknemers?

Werkgevers en werknemers kunnen eenvoudig inspelen op Smart Mobility door bijvoorbeeld verkeersinformatie te bieden van en naar de werklocatie. Wanneer er op werk live verkeersinformatie beschikbaar is, kunnen werknemers hun reis hier op aanpassen. Zo kunnen ze er voor kiezen met het openbaar vervoer naar werk te reizen wanneer er file blijkt te staan, of later te vertrekken. 

Werkgevers kunnen ook andere vervoersstromen zoals transport hier op aanpassen. Vrachtwagens en bestelbussen die een half uur eerder of later vertrekken, kunnen het verschil maken met betrekking tot filevorming. 

 

Autonoom vervoer

Wat is autonoom vervoer?

Gewoon vervoer ken je wel. De fiets, auto, bus, tram of trein, ze worden allemaal door mensen bestuurd. Maar autonoom vervoer is anders, want er komt geen bestuurder aan te pas! Nederland is een voorloper op het gebied van autonoom vervoer. Wist je dat er in 1999 al een zelfrijdende shuttle reed in Capelle aan den IJssel, genaamd ParkShuttle? Op dit moment rijdt er ook een zelfrijdende shuttle op het terrein van het Hagaziekenhuis in Den Haag. Bezoekers hoeven dan vanaf het ov of de parkeerplek niet meer te lopen naar de ingang. 

Hoe werkt autonoom vervoer?

Er worden verschillende begrippen gehanteerd wanneer we het hebben over autonoom vervoer. Dit zijn de vier bekendste:

Autonoom voertuig

Een autonoom voertuig is wat de meeste mensen voor zich zien wanneer je het hebt over een zelfrijdende auto. Dit voertuig kan aan het verkeer deelnemen zonder dat de bestuurder nog iets hoeft te doen of in hoeft te grijpen. Het voertuig heeft allerlei sensoren die het andere verkeer en de weg waarnemen. De auto kan door software zelf reageren op dingen die gebeuren in het verkeer, zoals remmen, gas geven en invoegen. 

Coöperatief voertuig

Een coöperatief voertuig kan bepaalde taken van de bestuurder overnemen. Het is dus wel nog nodig om zelf te rijden, want een coöperatief voertuig informeert en waarschuwt alleen. Mocht het nodig zijn, dan kan dit systeem ook ingrijpen om bijvoorbeeld een noodstop te maken. Vooralsnog is dit een stap voor autonoom rijden, maar in de toekomst zal dit in elkaar overvloeien. 

Connected voertuig

Een connected voertuig verzamelt alleen data en deelt dit via internet. Denk qua data aan het rijgedrag, waar de auto zich bevindt, de ritten die zijn gemaakt en wat de staat van de auto en motor is. Deze data kan gedeeld worden met de bestuurder en andere instanties zoals Rijkswaterstaat, die de data inzet om de mobiliteit te bevorderen, waardoor de doorstroom van verkeer in Nederland beter gemanaged kan worden, zoals uitgelegd bij Smart Mobility. 

Advanced Driver Assistance Systems (ADAS)

ADAS is op dit moment de meest toegankelijke vorm van autonoom vervoer, omdat deze slimme systemen waarschijnlijk al in je (nieuwe) auto zitten. ADAS helpt om de systemen van je auto te optimaliseren en automatiseren. Hiermee draagt het bij aan de veiligheid en rijvaardigheid van de bestuurder. Denk bijvoorbeeld aan cruise control, navigatie en parkeerhulp. 

Wanneer kan ik in een zelfrijdende auto rijden?

Op dit moment wordt er veel getest met zelfrijdend vervoer, maar zijn de systemen nog niet betrouwbaar genoeg dat ze in Nederland zelfstandig de weg op mogen. In gecontroleerde omgevingen worden de systemen uitgebreid getest, maar het is nog niet zeker te zeggen wanneer je in Nederland een zelfrijdende auto kunt kopen. Sinds juli 2019 mag er onder strikte voorwaarden zelfrijdend vervoer getest worden op openbare wegen in Nederland en de verwachting is dat dit de ontwikkeling van zelfrijdend vervoer in een hogere versnelling zal brengen. 

Naast het testen van de voertuigen zijn er nog veel verschillende factoren die ontwikkeld en getest moeten worden, zoals de wetgeving en regels. Voor zelfrijdend vervoer moeten namelijk nieuwe verkeersregels bedacht worden. Wie is er bijvoorbeeld aansprakelijk wanneer er iets fout gaat? Daarnaast moeten er ook wegsystemen ontwikkeld worden die communiceren met de zelfrijdende auto over situaties die zich onderweg voordoen. De laatste jaren zijn er grote stappen gemaakt met autonoom vervoer, maar voordat we in Nederland daadwerkelijk in zelfrijdende auto’s over de weg cruisen, zijn we nog een paar jaar verder. 

Autonoom vervoer en verkeersveiligheid

Een veelgehoorde opmerking is dat mensen het eng vinden om de controle op te geven en een machine alle beslissingen te laten nemen over wat er onderweg gebeurt. Wat nog vaak over het hoofd wordt gezien, is dat autonoom vervoer veel eerder in kan spelen op actualiteiten en daarmee de verkeersveiligheid verhoogt. Een machine reageert sneller dan het menselijk brein en kan input veel sneller verwerken. Wanneer zelfrijdende auto’s in contact staan met andere auto’s, kan file een stuk eerder gesignaleerd worden en wellicht zelfs voorkomen worden door de snelheid aan te passen. Of denk aan hulpdiensten zoals brandweer, politie en ambulances. Wanneer zij een noodsignaal versturen, kan de auto hier op inspelen, lang voordat je als mens de alarmlichten hebt gezien of de sirenes hoort. De auto kan dan al ruimte maken voor de alarmdiensten, waardoor ze sneller ter plekke zijn. Dit draagt allemaal bij aan de verkeersveiligheid. 

Zoals je merkt, gebeurt er ontzettend veel in de wereld van de mobiliteit. Het zou zomaar kunnen dat we over een paar jaar allemaal in zelfrijdende auto’s zitten en onderweg lekker spelletjes kunnen spelen of een boek lezen. Waar kijk jij het meest naar uit binnen de mobiliteit van morgen?

 

Bronnen

KiM, Rijkswaterstaat, Verkeersnet, ANWB