Het klinkt zo simpel: blijf op afstand, blijf op minimaal anderhalvemeter van elkaar. Maar hoe doen we dat in het openbaar vervoer, hoe richten we onze werkplekken in en wat betekent dat voor ons mobiliteitsbeleid? In de webinar de anderhalvemetereconomie en mobiliteit stonden deze vragen centraal. Het leverde veel inzicht kennis, inspiratie en tips op.

Bert van Rijssen, mobiliteitsmakelaar, heet de vele aanwezigen van harte welkom namens Bereikbaar Haaglanden en Rijnland en De Verkeersonderneming. Een bijzonder welkom aan de directeur openbaar vervoer van de MRDH Christel Mourik. Fijn dat er zoveel aanwezigen zijn. Samen met mijn collega’s Boyd Bartels, Elske van de Fliert, Cees Vingerling en Marina Meens nemen we u het komende uur mee in de kansen en uitdagingen die de anderhalvemetereconomie betekent voor mobiliteit. Ondanks dat de eerste versoepelingen van de maatregelen van kracht zijn of binnenkort van kracht gaan worden, is afstand houden nog steeds de belangrijkste regel dus ook als we reizen voor ons werk. Maar hoe pak je dat aan, wat voor impact heeft dat op het openbaar vervoer, op het parkeren, op de ruimte voor fietser en voetganger? Al deze onderwerpen passeren het komende uur de revue. 

Onderzoek openbaar vervoer

Marina Meens geeft een samenvatting van de conclusies van het onderzoek Openbaar vervoer. Het onderzoek is gehouden in april, dus voordat de nieuwe ov-regels vanuit de overheid bekend waren. Totaal aantal respondenten met ingevulde enquêtes bedraagt 285. 

• Van de respondenten reist 34% met het ov om naar het werk te gaan, 28% om naar afspraken te reizen en 26% van de respondenten gebruikt het ov om te winkelen/naar de stad te gaan. 
• Op de vraag of de respondenten nu nog reizen wordt geantwoord: ja (15%), nee (54%) en 31% meldt nu met een ander vervoermiddel te reizen zoals auto (42%) en fiets (33%). 
• Wat vindt u van de getroffen maatregelen? 64%: geen mening, 24%: het zijn goede maatregelen, 12%: het zijn geen goede maatregelen. 

Opmerkingen die worden geplaatst: 

• Het is te druk, afstand is niet gewaarborgd. Afstand houden niet mogelijk bij in- en uitstappen. Sommigen gaan toch ziek op weg. 
• Vooral jongeren komen te dichtbij. 
• Er is te weinig ov, te weinig treinstellen/ metro’s/bussen. 
• Dek de stoelen af waar je niet mag zitten. 
• Als het besmettingsgevaar klein genoeg is, pak ik weer het ov en dan zonder maatregelen. 
• Ik stap weer het ov in wanneer mijn werkgever bepaalt dat er niet meer vanuit huis wordt gewerkt. 
• Ik stap zonder meer weer in het ov. Niet vaak, maar ik ben er voor lange afstanden van afhankelijk. Ik heb geen auto en geen rijbewijs. 
• Ook zonder maatregelen stap ik weer in. 
• Ik stap het ov weer in zodra het veilig wordt verklaard, ongeacht voorzorgsmaatregelen. 
• Ik reis ongeveer even vaak met het ov als anders en heb geen behoefte aan extra maatregelen. 

Van de respondenten stapt 32% weer het ov in wanneer de 1,5 meter goed gewaarborgd kan worden, 31% stapt weer in wanneer er een maximum aantal reizigers wordt toegelaten, 16% wanneer het dragen van mondkapjes verplicht is en 10% stapt weer in wanneer er overal in de voertuigen desinfectie aanwezig is. 61% Van de respondenten heeft een vergoeding van de werkgever. 29% geeft aan met de werkgever te bespreken hoe straks naar het werk te gaan en het merendeel 74% geeft aan dat de werkgever geen alternatief voor het ov aanbiedt. Hiervan vindt 43% dat wel wenselijk Meer weten over het gebruikerspanel of hieraan deelnemen? Neem contact op. info@verkeersonderneming.nl 

Ov rijdt vanaf 1 juni met maximale capaciteit (met regels en richtlijnen)

“Zoals ik van de week al aangaf in een interview: Ik mis mijn kantoor, mijn collega’s en zelfs de slechte koffie op het werk,” zegt Christel Mourik, directeur openbaar Vervoer MRDH. “Tegelijk zien we dat thuiswerken en videoconferencing heel goed mogelijk is. Vanaf 16 maart is er een teruggang van 85% in het openbaar vervoer, ook de dienstregeling is daarna met 50% verminderd. Veel energie is besteed om mensen die wel moeten reizen goed op de plaats van bestemming te krijgen. De ov- sector heeft een goede bijdrage geleverd aan de economie die er nog wel was. Niet voor niets is de ov-sector de laatste jaren gewaardeerd met een 7.8! De afgelopen weken hebben er intensieve en zeer inhoudelijke gesprekken plaatsgevonden tussen de overheid en het ov: hoe gaan we nu verder en hoe gaan we om met het enorme liquiditeitsprobleem. We willen het ov overeind houden en daarvoor is er inmiddels de zogenaamde beschikbaarheidsvergoeding.” 

Mourik: “Vanaf 1 juni rijdt het ov weer met een maximale dienstregeling, maar dit levert door de social distancing slechts 30% van de capaciteit op. Dat is bij lange na niet voldoende om iedereen te vervoeren. En dan nog zal bijvoorbeeld het houden van afstand bij het in- en uitstappen een probleem kunnen zijn. Daarom is gekozen om mondkapjes voor iedereen verplicht te stellen. Dan kan je in ieder geval handelen in de geest van het advies om anderhalve meter afstand te houden. Daarnaast zijn er richtlijnen: reis alleen als het essentieel is (daar is verder geen duiding aangegeven, anders dan gebruik je boerenverstand) en reis zoveel mogelijk buiten de spitsen. De capaciteit zal niet voldoende zijn om iedereen te vervoeren daarom bekijken we of het systeem te versterken is met bijvoorbeeld touringcarbussen, met busjes vanuit de WMO en met vrijwilligers. We willen voorkomen dat iedereen in de auto stapt want dan sta je vast in de file en daarbij willen we na afloop van de crisis iedereen ook weer graag terugzien in het ov.” 

Vier stellingen

Bert van Rijssen neemt ons mee in vier stellingen. De aanwezigen geven via de Metimeter hun antwoorden en lichten deze toe. 

1. Doordat de besmettingsrisico ’s in het ov het hoogst zijn zal het autoverkeer de komende 

periode hoger liggen dan vóór de Corona-crisis. 

• Dat zal best maar werkgevers zullen bereid moeten zijn flexibeler om te gaan met werkuren: 49% 
• Absoluut, we gaan lange files tegemoet: 32% 
• Nee joh, we lossen het met zijn allen op met meer thuiswerken: 9% 
• Ik verwacht dat er een grotere conversie zal zijn naar de fiets: 6% 
• Ik verwacht wat anders: 4% 

2. Parkeren wordt schaarser en daardoor ook duurder. 

• Dat kan niet anders, de gemeentekas is bijna leeg: 8% 
• Absoluut, anders wordt het veel te druk in de stad: 46% 
• Nee, er zal niet veel veranderen we gaan langzaam terug naar hoe het vroeger was: 28% 
• Nee, het zou gratis moeten worden omdat we geen goede alternatieven hebben: 11% 
• Ik denk er nog even over na: 8% 

3. Meer mensen zullen dichterbij huis gaan werken. 

• Nee, we hebben nu geleerd om thuis te werken: 64% 
• Nee, voorlopig ligt de huizenmarkt stil: 7% 
• Ja, dat geeft meer keuzevrijheid in woonwerk-verkeer (bv. de fiets): 25% 
• Ja, corona zal werken als een harde reset: 4% 

4. De komende periode is er geen markt voor deelvervoer. 

• Het wordt nooit wat met deelvervoer: 11% 
• Ik denk niet dat het in deze periode handig is: 52% 
• Tuurlijk wel, juist nu: 36% 

Praktische tips

Elske van de Fliert geeft vijf praktische tips hoe je als werkgever met mobiliteit in de anderhalvemetereconomie om kan gaan. Deze tips zijn gebaseerd op wat bedrijven nu al doen. 

1. Hanteer flexibele werktijden Richt werktijden nog flexibeler in, zodat er gespreid gereisd kan worden, dus bijvoorbeeld van 7 tot 12.30 en van 13.00 tot 19.00 uur. Met een half uur ertussenin om te wisselen zonder elkaar in de weg te zitten. De oproep van minister Van Nieuwenhuizen: Houd de spitsen zoveel mogelijk beschikbaar voor mensen in de vitale beroepen. Dat kan betekenen dat je maar drie uren op kantoor bent, maar de rest kun je thuiswerken. Laten we in ieder geval niet terug gaan naar de van 9 tot 5 mentaliteit.
2. De anderhalvemetereconomie = de thuiswerkeconomie Soms klinkt het net wel alsof we weer allemaal naar het werk kunnen komen en dan op anderhalve meter afstand blijven, maar dat is niet zo. Het blijft een economie van thuiswerken. Zorg dus dat je goed afstemt met medewerkers wat ze nodig hebben om dit vol te houden. Bijvoorbeeld: afwisselen van afdelingen die op kantoor zijn. Maandag, dinsdag en donderdag zijn drukke dagen op de weg, laat die dagen meer mensen thuiswerken, zeker zij die afhankelijk zijn van het ov. Denk ook aan het Arbobeleid bij thuiswerken: hebben je medewerkers niet alleen een pc en verbinding maar ook een goede stoel en tafel op de juiste hoogte?
3. Wen aan hybride vergaderen Niet iedereen vindt het even prettig maar de mogelijkheid bestaat om met een deel van de medewerkers fysiek te vergaderen en een deel digitaal. Dan zitten er een paar medewerkers op kantoor die elkaar ook nog voor andere zaken wilde spreken en een deel werkt gewoon vanuit huis. Een deel zit op kantoor in de vergaderzaal, een deel thuis achter de laptop. Maak ook op het werk een reserveringssysteem voor de werkplekken en ga efficiënt om met de capaciteit. Je zou bijvoorbeeld alleen van 11.00 tot 15.00 uur de kantoren open kunnen stellen. 

Vanuit de aanwezigen is er een opmerking dat je dan wellicht een file krijgt om 11 uur. Van de Fliert: “Dat moet je juist zien te vermijden door alleen naar kantoor te komen als het noodzakelijk is en dat is niet vijf dagen per week. Door juist de starttijd op 11 uur te zetten heb je ruim te tijd om er te komen en hoeft ook niet iedereen tegelijkertijd te vertrekken.” 

4. Zorg voor fysieke scheiding Maak een looproute bij de fietsenstalling en verbreed de opening daar waar mogelijk. Uit onderzoek blijkt dat fietsers liever weer naar het werk willen dan automobilisten (UVA) omdat zij hun fietsritje missen. Richt een goede parkeerkplek in voor de fietsen. Haal stoelen uit de vergaderzaal/bedrijfskantine of maak extra pauzeruimtes en kleedruimtes. De ene trap is voor omhoog, de andere trap om naar beneden te lopen. Geef ieder zijn eigen werkplek en deel zo veel mogelijk het werk individueel in. Maak gereedschappen continu schoon en zorg ervoor dat medewerkers deze niet hoeven te delen. Las extra schoonmaakrondes voor de toiletten, ook voor handgrepen, etc. Zet tissues en desinfectiemateriaal bij het koffiezetapparaat. Moet je elkaar toch ergens passeren of in dezelfde ruimte werken: doe dit dan met de ruggen naar elkaar toe. En kijk elkaar niet aan.
5. Maak echt nieuw beleid Juist dit is de tijd om goed na te denken over je beleid. Voldoet het nog wel aan de nieuwe eisen? Soms vergt dit het maken van echt lastige keuzes. Is wellicht MaaS nu iets om wat mee te gaan doen? Heroverweeg nu de reiskostenvergoedingen. En hoe zit het met je kantooroppervlakten? Is het nog wel slim om op één groot kantoor te zitten of moeten we naar kleinere kantoren in de regio? Kunnen we meer gebruik maken van flexplekken (wordt flexen de standaard)? Kunnen we meer gebruik maken van werken bij partners/leveranciers/klanten? Vastgoed in de stad neemt als belang af. Kantoor aan huis: welke verantwoordelijkheid heb je als werkgever? En wat te doen met de parkeerplaatsen? Gebruik maken van parkeerplaatsen van locaties die veel parkeerplaatsen hebben? Juist nu zijn er veel keuzes te maken. We kunnen hierbij helpen. Neem contact met ons op via: info@bereikbaarhaaglanden.nl en info@verkeersonderneming.nl.

In de chat werden diverse opmerkingen geplaatst. Een selectie: 

• Is er overleg met werkgeverorganisaties over dit thema? Reactie: Ja, die overleggen zijn er of worden gestart. Landelijk en regionaal. 
• werkgevers zullen bereid MOETEN zijn om flexibeler om te gaan met uren 
• Liever nu niet in de auto en buiten spits. Denk ook aan de fiets als optie. Uit onderzoek blijkt dat een groot deel van de medewerkers binnen een straal van 15 km woont t.o.v. het werk. 
• Deze Zoom-sessie bespaart 87x2 = 174 verkeersbewegingen 
• Hoe zit het in de Haven. Vitale beroepen. Ze zitten nu in een 9-persoonvanpool. Wat is het beleid? 
• Parkeren wordt ook een probleem voor de bestelbusjes. Steeds minder parkeerplekken en in parkeergarages passen ze niet. Dus ook daar moeten oplossingen worden gezocht. 
• Het is goed denkbaar dat dit langere termijneffecten gaat hebben. Tegelijkertijd: voor leefbare, duurzame binnensteden met grote bedrijfskwaliteit blijft het ov een belangrijke vorm van mobiliteit. In Azië zie je dat reizigers terugkeren in het ov nadat de maatregelen worden opgeheven. Daarbij is voor hen vertrouwen in veilig reizen (bijvoorbeeld: worden voertuigen extra en zichtbaar gereinigd) belangrijk. We denken er nu al over na wat de effecten kunnen zijn en zullen daarbij rekening moeten houden met verschillende scenario’s omdat er nog zoveel onzekerheden zijn. 
• Er komen op korte termijn ook weer extra parkeergelegenheden, zoals bij Ahoy, vanwege de beschikbare plekken. En vandaar met bijvoorbeeld de e-bike of e-scooter naar het centrum. 
• Het zal anders liggen voor de functie van de binnensteden. Die hebben straks ALLE bezoekers nodig 
• Als we willen dat thuiswerken doorzet, kan ik me voorstellen dat we meer zouden moeten weten over wat mensen nodig hebben om dit op lange termijn te blijven doen. Op een gegeven moment wil je liever niet meer aan de eettafel werken, en juist een vaste werkplek hebben. Wat heeft men daarvoor nodig? Hebben mensen daar ruimte voor? etc. 
• De capaciteit van kantoren is sowieso beperkt de komende periode. Misschien wordt het kantoor vooral een locatie voor ontmoeten en workshoppen/vergaderen? 
• Openbaar vervoer, fietsen, lopen, parkeren, dichtbij huis werken: allemaal niet van toepassing in de haven van Rotterdam. Rotterdam -Maasvlakte: 50 km. Reactie: Zeker, daar zal de auto een belangrijke plek blijven innemen, zoals dat nu ook al is. 
• De arbeidsmobiliteit zal wel veel minder worden de komende tijd als je de actuele economische cijfers ziet. Mensen zullen meer bij hun werkgever blijven. als dat al lukt. 
• Als thuiswerken meer de norm gaat worden heeft dat effect op de woonbehoefte (aparte werkkamers) en kantoren. Kantoren zullen meer hybride worden i.p.v. statische werkplekken. Ik zie daar wel een kans in om de woningnood op te lossen. 
• Deelvervoer is nu niet handig i.v.m. alle maatregelen en hygiëne aspecten. 
• Ik lees in de krant dat veel deelauto's nu een groei doormaken. 
• Deelscooters voor de langere afstanden lijkt mij een goed alternatief voor het ov. 
• Met de covid-19 maatregelen is er nog maar 50% van de kantoorruimte beschikbaar dus thuiswerken zal nog steeds actief gestimuleerd moeten worden. Net als bij het werken in ploegen worden werkplekken dadelijk besproken. De facility wereld heeft daar al mogelijk heden toe middels Facilityapps 
• Ik heb ervaring met hybride vergaderen en ben er geen fan van. Beter om dan iedereen online te hebben. 
• Hybride werkt bij ons wel, maar in steeds wisselende samenstelling, zodat je af en toe mensen ziet. 
• Kleine issues via online meeting, grote issues fysiek bespreken. 
• In Den Haag zie je de afgelopen weken dat de ochtendspits bijna niet meer bestaat, maar de avondspits nog wel, zij het op 80%. Zowel voor auto als fiets. Wellicht vraagt het nog nader onderzoek, of en hoe vooral die avondspitspiek beperkt kan blijven? 
• De avondspits is altijd al hardnekkiger. We willen toch allemaal op een bepaald moment eten en dan door naar een andere activiteit 
• Dit is het moment voor nieuw soort managers, weg met aanwezigheidspremie, sturen op output! 
• Ik denk dat we ons met alle goede bedoelingen wel moeten afvragen of we nu bezig zijn met corona-symptoombestrijding of dat we wezenlijk zaken anders willen gaan doen waarmee we en passant de mobiliteitstransitie een zet geven. Ik denk dan aan andere beleidsuitgangspunten, en bijvoorbeeld in MIRT verband herziening van investeringsbudgetten waarmee we ons uit de crisis kunnen investeren. Economie is daarbij dan meer dan bereikbaarheid, banen creëren en welvaartsbevordering, het gaat ook over geluk, gezondheid en perspectief. Door die bril zouden we ook naar het mobiliteitsveld moeten kijken. 
• Thuiswerken ervaar ik als efficiënt en werkinhoudelijk zeer goed mogelijk. Hybride vergaderen ook prima te doen. Maar hoe kunnen we hierbij toch het menselijke contact borgen? De spontane grap met collega's tussendoor, een borrel aan het einde van de dag, team verbinding etc. 
• Ik maak van reistijd, werktijd. 
• In oktober komt de test: Covid-19 is nog niet weg, nog geen vaccin, het weer wordt minder aantrekkelijk om te fietsen, het ov draait nog steeds op 40% en er moet weer gewerkt worden. Laten we zorgen dat we daar goed op ingesteld zijn.